مشاهیر نهاوند 

به گزارش فریاد نهاوند آنلاین ، دکتر مهدی طالب در نهم مهر ماه سال 1324در منطقه مرکزی شهر نهاوند به دنیا آمد. پدرش حاج جلال طالب و مادرش حاجیه اشرف شهبازی بود. پدر ایشان از بازاریان متدین و معتمد بود.

دکتر مهدی طالب از کودکی مهر و علاقه خاصی به مادر داشت. ایشان همیشه پشتیبان و حامی مثال زدنی برای مادر بود که این امر موجب دلگرمی و خوشنودی مادر می شد و سبب شده بود ایشان همواره از دعای خیر مادر بهره مند باشد در همان عنفوان نوجوانی که دکتر طالب برای ادامه تحصیل در دبیرستان به تهران رفته بود، با اینکه به تحصیل اشتغال داشت و از درآمد چندانی برخوردار نبود همواره درمان مادر را پیگیری می کرد تا ایشان به سلامتی کامل بازگردد و ساعتها پشت در اتاق عمل، انتظار دیدار دوباره مادر را می کشید ایشان در تمام دوران زندگی چه زمانی که به مادر نزدیک بود یا زمانی که چندین هزار کیلومتر از او فاصله داشت سعی میکرد در خدمت و به یاد مادر باشد. دکتر مهدی طالب در خاطراتش می گوید: «نکته مهم سلسله مراتب سنی بین بچه های محل بود بچه های بزرگتر از ما، واقعاً برادر بزرگتر همه ما بودند.

ما کوچکترها هم به آنها احترام میگذاشتیم و هم از آنها حساب میبردیم پدران محله نیز برای همه ما پدری می کردند و دقیقاً معلوم بود چه بچه هایی با چه خانواده هایی ارتباط دارند همه دختران محله خواهران ما بودند و اگر غریبه ای در محل بود با فرستادن کاسه ای آش برای همسایگان موجبات آشنایی و انس را فراهم میکرد هنوز مزه آش ورکوازی را به یاد دارم که هر از گاهی، خانواده مشهدی حبيب نفتی برای ما می آورد ، گفتن این خاطرات و یاد مهربانی های بی ریای همسایگان منقلبم میکرد کند و دلم را غمگین... » .

مهدی طالب در مهر ماه سال ۱۳۳۱، در دبستان پهلوی نهاوند واقع در کوچه «لفگاه» تحصیل خود را آغاز کرد. او به دلیل استعداد خاصی که داشت، بسیار زود در دبستان مورد توجه قرار گرفت و بسیاری از فعالیتهای فوق برنامه مدرسه بر عهده وی بود.

مهدی طالب در خاطراتش میگوید برداشت من از مدرسه این بود که در آنجا معلم کتک می زند، ناظم فلک میکند و باید بچه ای حرف شنو باشید و گرنه تنبیه می شوید. روز اول مدرسه، صف بستیم و کلاس بالاتری ها که از نظر ما بچه های کلاس اول، در حکم ژنرال هایی بودند که اخم شان اشک از چشمانمان جاری می کرد) ما را به کلاس اول بردند. طولی نکشید که اولین معلم زندگی ام، که خدا رحمتش کند و روحش را شاد فرماید، وارد کلاس شد. منظورم مرحوم رحمان حق بین است. ایشان واقعاً خیلی با محبت با من رفتار کردند. طبیعتاً صحبت معلم ها همیشه شیرین وعزیز است. ایشان در آن روز درباره علم و اهمیت درس خواندن و حرمت و ارزش باسوادی توضیحاتی دادند و گفتند هر کس خوب درس بخواند، روزی طیاره ای (هواپیما) می آید و در زمین فوتبال (در آن موقع وسیع ترین و مسطح ترین زمینی بود که می شناختیم) می نشیند و بچه های درس خوان را سوار میکند و به فرنگستان می برد. این حرف در ذهنم حک شد و امیدی را پدید آورد که هنوز جرأت اظهارش را به احدی نداشته ام. ولی آن رؤیای کودکی و جوانی من بود. هر چند تحقق یافت و خداوند توفيق داد که بالاخره به فرنگ رفتم، ولی نه از زمین فوتبال زادگاهم.... مرحوم حق بین مغازه ای را در اختیار گرفته و به مکتب خانه تبدیل کرده بود. مرحوم پدرم تابستان سال ۱۳۳۲ که کلاس اول را به پایان رسانده بودم اجازه دادند به مکتب خانه مرحوم حق بين بروم و قرآن یاد بگیرم روزها تا ظهر در مکتب خانه بودم و وقت ناهار به خانه برمی گشتم...».

علاوه بر مرحوم حق بین، برخی از افراد بزرگ تأثیر گذار بر مهدی طالب در آن دوران عبارت بودند از: مرحوم حبیب ظفری (از معلمان باسواد و انسانهای باشخصیت و موقّر شهر که همیشه یاد خوبیهایش در ذهن وی زنده ماند) جناب هاشم قدوسی، مرحوم سیف الدین سیفی، جناب محمد علی قدوسی، دکتر علیرضا زابلی، جناب نعمت صالحی، استادی که بسیار به دکتر طالب آموخت و مرحوم حسین شهبازی، که در واقع، دوست پدر مرحوم مهدی طالب بود و ...

مهدی طالب در حین تحصیل ، به یاور بسیار نیرومندی برای پدر تبدیل شده بود ، طوری که اکثر کارهای مغازه را بر عهده داشت .

وی در امتحانات نهایی سال آخر (ششم)دبستان ، رتبه دوم را در شهر نهاوند کسب کرد. او بعد از اتمام دوره دبستان در سال ۱۳۳۷ ، وارد دبیرستان کوروش کبیر نهاوند شد که قدری به منزل ایشان نزدیک تر بود.

وی تا سال سوم (سیکل اول) در این دبیرستان تحصیل کرد و سپس برای ادامه تحصیل در رشته ریاضی به دبیرستان سعدی رفت و تا سال پنجم در آنجا بود . از آنجایی که دبیرستان برای دایر کردن کلاس ششم ریاضی دبیر کافی نداشت و کلاس تشکیل نشد، مهدی طالب به اجبار به تهران رفت و با اقامت در خانه یکی از اقوام دور مادری، در مدرسه پهلوی سابق در میدان قیام (میدان شاه سابق) در کلاس ششم ریاضی مشغول به تحصیل شد. آن زمان دانش آموزان ۱۰ درس کتبی داشتند و حداکثر نمره ای که هر دانش آموز از مجموع دروس کتبی می توانست به دست آورد، ۲۰۰ بود. مجموع نمرات امتحانات کتبی سال آخر دکتر طالب ۱۶۲ شد و وی به دلیل دریافت این نمره بالا، رتبه اول را در دبیرستان کسب کرد. دوره تحصیل وی در دبیرستان ، با اوج فعالیت های سیاسی در جامعه و اصلاحات ارضی همراه شده بود .

وی در خاطراتش به توصیف رفتارهای برخی معلمانش پرداخته است معلمی به نام نعمت صالحی داشتم که من و دوستانم را به تهیه روزنامه دیواری ترغیب میکرد و کار به جایی رسید که همراه با دوستانم، پنج شنبه ها و جمعه ها نه تنها برای مدرسه خودمان بلکه برای چند مدرسه دیگر هم روزنامه دیواری تهیه میکردیم این معلم شوق نوشتن و شاید آنچه که باعث شد به جامعه شناسی علاقمند شوم را در من به وجود آورد. دکتر مهدی طالب که درس ریاضی خوانده بود و با مباحث فلسفی و اجتماعی بیگانه بود، وارد دنیای دیگری شد که در آن درباره فلاسفه ارسطو هگل، سیسرون و غیره سخن می گفتند. ایشان در مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در کنار دانشجویانی قرار گرفت که به لحاظ شخصیت و فهم علمی در سطح بالایی قرار داشتند.

سال بعد تعداد قابل ملاحظه ای از آنها در کنکور پذیرفته شدند و به دانشکده پزشکی، دانشکده فنی و غیره رفتند.

دکتر طالب نیز در سال بعد یعنی سال ۱۳۴۴ مجدداً در کنکور شرکت کرد و در رشته مطالعات بازرگانی قبول شد ولی همان یک سال اول حضور در مؤسسه و شرکت در کلاسهای علوم اجتماعی و نحوه عمل اساتیدی مانند دکتر غلامحسین صدیقی، پدر جامعه شناسی ایران و آشنایی با حوزه کاری جامعه شناسی، وی را به رشته اش و ادامه فعالیت در مؤسسه علاقه مند کرده بود بنابراین تغییر رشته نداد و همراه با خانم دکتر ژاله شادی طلب و مرحوم عظیم رحیم و چند نفر دیگر در مؤسسه ماند و به تحصیل و فعالیت خود در حوزه علوم اجتماعی ادامه داد.

مدرک کارشناسی خود را در رشته علوم اجتماعی از دانشگاه تهران، کارشناسی ارشد را در رشته جامعه شناسی از دانشگاه میرال فرانسه و نیز در رشته جغرافیای انسانی از دانشگاه دانیل فوشه- میرال تولوز فرانسه و دکتری خود را در رشته جامعه شناسی از دانشگاه میرال فرانسه دریافت کرد.

از این استاد دانشگاه به عنوان پدر جامعه شناسی روستایی ایران نام برده می‌شود که پس از بازگشت به ایران با وجود تمام مسئولیت‌هایی که در بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و وزارت مسکن و شهرسازی داشت، هیچگاه سنگر دانشگاه را ترک نکرد و به مدت ۴۵ سال و تا واپسین روز‌های عمر، درب اتاقش در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران به روی دانشجویان باز بود و نقش بی بدیلی در پیشرفت رشته جامعه شناسی روستایی و توسعه روستایی ایران داشت.

از شاخصه‌های بارز این استاد پیشکسوت می‌توان به این نکته اشاره کرد که او جامعه شناسی بود ایرانی، و مسائل اجتماعی ایران را دغدغه مندانه مطرح و به دنبال حل آن بود و خصوصا در حوزه مسائل روستایی و توسعه روستایی این نکته نمایان‌تر بود.

از دکتر طالب بیش از ۴۰ جلد کتاب در زمینه‌های جامعه شناسی، جامعه شناسی روستایی و تامین اجتماعی به یادگار مانده است و بسیاری از کتاب‌های این استاد فقید اکنون سرفصل تدریس در دانشگاه‌های ایران است. «اصول و اندیشه‌های تعاونی»، «تأمین و رفاه اجتماعی»، «روش تحقیق در توسعه و رفاه اجتماعی»،«مدیریت روستایی در ایران»، «جامعه شناسی روستایی»، «سمینار بررسی مسائل اجتماعی روستایی و عشایری ایران»، «‌برنامه‌ریزی روستایی»، «تحلیل تحولات جامعه روستایی ایران»، «روش تحقیق در توسعه»، «روش تحقیق کیفی»، «سازمان‌های مشارکتی روستایی»، «طرح تحقیق»، «زمینه ها و شیوه های همیاری»و «مطالعه تطبیقی تجارب توسعه در کشورهای مختلف» از جمله حوزه‌های تدریس و پژوهش دکتر طالب، بوده است.

تألیف کتاب‌هایی مانند«چگونگی انجام مطالعات اجتماعی»، «روش تحقیق در علوم اجتماعی»، «مدیریت روستایی درایران»،«نگاهی جامعه شناسی به مسائل اعتبارات روستایی در ایران»،«اصول و اندیشه‌های تعاونی»،«تأمین اجتماعی»،«شیوه‏ های علمی مطالعات اجتماعی (روش تحقیق کمی وکیفی)»، و «جامعه‌شناسی روستایی: با تأکید بر ابعاد تغییر و توسعه در جامعه روستایی ایران از ویسپاتی تا دهیاری»، «تحولات مدیریت روستایی در ایران»، «سازمان های متولی توسعه روستایی در ایران» از دیگر مواردی است که وی در کارنامه فعالیت‌های علمی و پژوهشی خود دارد.

دکترمهدی طالب در تاریخ ۲۸ اسفند ۱۳۹۶ به افتخار بازنشستگی نائل شدند. ایشان نقش بی بدیلی در پیشرفت رشته جامعه‌شناسی روستایی و توسعه روستایی ایران داشتند و حتی در دوره بعد از بازنشستگی و تا آخرین روزهای زندگی خود، همواره در دانشکده و کلاس درس حضور می‌یافتند.

این استاد فرهیخته، پس از سال‌ها مجاهدت و تلاش در راه آموختن و آموزش علم صبح روز یکشنبه، پنجم مرداد ۱۳۹۹درحالیکه در یکی از بیمارستان‌های تهران بستری بود، در سن ۷۵ سالگی دار فانی را وداع گفت.روانش شاد.

دکتر طالب تالیفات متعددی در حوزه‌های علمی علوم اجتماعی از خود به یادگار گذاشت و دانشجویان زیادی را در حوزه‌های مختلف تربیت کرد و بسیاری از این دانشجویان در دانشگاه‌های کشور به عنوان عضو هیات علمی مشغول خدمت هستند.

یادنامه دکتر مهدی طالب، استاد فقید دانشگاه تهران به کوشش دکتر جلال‌الدین رفیع‌فر و با همکاری خانم ها زهرا فرضی‌زاده و محبوبه بابایی، از سوی مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری منتشر شده است.

دراین یادنامه، بخشی از وصیت‌نامه، زندگی‌نامه، کارنامه و گزیده‌ای از سخنان این استاد فرهیخته حوزه علوم اجتماعی، انعکاس یافته است. همچنین در بخش دیگری ازآن، یاداشت‌هایی به قلم برخی از صاحب‌نظران و اندیشمندان درج شده است.

منبع : مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری

نشریه فریاد نهاوند به عنوان یک رسانه محلی وظیفه خود می داند که در هر شماره از نشریه در بخش مشاهیر به معرفی یکی از افتخارات این دیار بپردازد و برای معرفی سایر مشاهیر منتظر کمک و یاری شما همشهریان گرامی می باشد . امید که بتوانیم افتخارات این کهن دیار را برای نسل آینده معرفی نمائیم.